Thúc đẩy xuất khẩu qua đường sắt liên vận

Vừa trở về từ Trung Quốc để thực hiện chuyến tàu liên vận quốc tế, vận chuyển hàng hóa xuất khẩu đến Trung Quốc đi nhiều nước trên thế giới, ông Nguyễn Chính Nam, phó tổng giám đốc Tổng công ty Đường sắt Việt Nam (VNR), cho hay đây là chuyến đi khởi hành đầu tiên của đoàn tàu Á - Âu trong ASEAN Express, song đường sắt Việt Nam đã thực hiện nhiều chuyến tàu liên vận quốc tế đi các nước trong nhiều năm nay.

Thông tuyến đường sắt đưa hàng vào châu Âu

Là thành viên của các tổ chức đường sắt quốc tế như UIC, OSZD, đường sắt ASEAN... nên hàng hóa vận chuyển thông qua đường sắt Việt Nam có thể đi đến các nước như Trung Quốc, Nga, châu Âu, Mông Cổ, các nước Trung Á... Vì vậy, nhiều mặt hàng xuất khẩu có thế mạnh của Việt Nam, gồm một số loại nông sản, điện tử, hàng may mặc... đã thông qua tuyến đường sắt liên vận để xuất khẩu đi các nước.

Ông Nam chia sẻ trong chuyến tàu khởi hành đầu tiên của đoàn tàu Á - Âu trong ASEAN Express vừa qua, Thủ tướng Phạm Minh Chính đã trực tiếp tham dự sự kiện, đón đoàn tàu từ Việt Nam sang tới Trùng Khánh. 

Chuyến tàu này cùng các hoạt động liên vận đường sắt giúp tăng năng lực cạnh tranh quốc gia thông qua việc tạo điều kiện thuận lợi cho hàng hóa Việt Nam xuất khẩu đi đến các thị trường chủ đạo như châu Âu, Trung Quốc...

Cũng bởi theo ông Nam, việc vận chuyển liên vận quốc tế đi qua Trung Quốc sẽ giúp hàng hóa di chuyển nhanh hơn so với đường biển, giảm 1/3 thời gian và có chi phí thấp hơn so với đi bằng đường hàng không. 

Chính vì các lợi thế này mà trong những năm qua rất nhiều chủ hàng từ Việt Nam đã lựa chọn xuất khẩu hàng hóa bằng đường sắt đi châu Âu, Nga, Trung Quốc và các nước Trung Á. Các mặt hàng xuất khẩu chủ yếu là điện tử, dệt may, da giày, phụ kiện - linh kiện và hàng tiêu dùng. 

"Chúng tôi sẽ tiếp tục phối hợp với đối tác là đường sắt Trung Quốc và đường sắt các nước tăng cường chạy thêm các đoàn tàu liên vận quốc tế. Các bên cũng sẽ tiếp tục tìm kiếm các biện pháp rút ngắn thời gian chạy tàu, thời gian làm thủ tục để thuận tiện hơn cho khách hàng. VNR sẽ tiếp tục làm việc với đường sắt Trung Quốc mở thêm nhiều tuyến liên vận quốc tế từ các thành phố, các khu kinh tế của Trung Quốc đến Việt Nam với tần suất chạy tàu đều đặn, ổn định để cung cấp thêm các lựa chọn cho khách hàng", ông Nam chia sẻ.

Để tạo thuận lợi cho hoạt động này, lãnh đạo Tổng công ty Đường sắt cho rằng trong chuyến thăm Trung Quốc vừa qua của Thủ tướng, Việt Nam cũng đã đề xuất với phía Trung Quốc các biện pháp để tăng cường vận chuyển hàng hóa liên vận quốc tế, công nhận kết quả kiểm dịch của nhau, mở các trạm kiểm dịch tại các nhà ga đường sắt ở Bằng Tường và Hà Khẩu, đơn giản hóa các thủ tục hải quan cho hàng hóa xuất nhập khẩu... 

Vì vậy, tổng công ty sẽ tiếp tục cùng đối tác đề nghị chính phủ hai nước triển khai các biện pháp trên để thúc đẩy sản lượng hàng hóa xuất nhập khẩu bằng đường sắt trong thời gian tới.

Ngày càng thể hiện ưu thế

Ông Mai Hoàng Long, phó tổng giám đốc Công ty cổ phần Vận tải và thương mại đường sắt (Ratraco), cho hay tuyến đường sắt liên vận ngày càng có ưu thế, khi đây là giải pháp vận tải bổ sung thêm cho các doanh nghiệp xuất khẩu bằng đường biển hoặc đường bộ. 

Đặc biệt khi những năm gần đây tuyến đường biển gặp trục trặc do liên quan tới những xung đột, căng thẳng leo thang; trong khi vận tải đường bộ vừa có chi phí cao hơn, vừa có những khó khăn nhất định như thủ tục, quy định nhập khẩu.

Một doanh nghiệp xuất khẩu nông sản cho hay phương thức vận chuyển này có nhiều ưu điểm, nhất là thời gian vận chuyển ổn định, thủ tục hải quan xuất và nhập khẩu vào Trung Quốc nhanh chóng, chi phí logistics giảm hơn so với đường bộ. 

Ngoài ra, còn giảm thiểu tình trạng ùn ứ, ách tắc như đường bộ tại cửa khẩu biên giới Việt - Trung, từ đó giúp đảm bảo chất lượng nông sản xuất khẩu đến tay người tiêu dùng Trung Quốc.

Theo Thương vụ Việt Nam tại Ba Lan, hiện nay tuyến đường sắt liên vận đến Trung Quốc qua Trung Á, Tây Á đến Đông Âu đang trở thành lựa chọn giúp doanh nghiệp rút ngắn thời gian, chi phí vận chuyển hàng hóa khi xuất khẩu sang châu Âu. 

Đặc biệt khi xảy ra các cuộc xung đột Ukraine và Trung Đông, biến động địa chính trị đã làm gián đoạn cả hai tuyến vận tải truyền thống đường biển và đường hàng không khiến giá cước vận tải tăng vọt và thời gian kéo dài thêm. 

Đơn cử, theo báo giá của một số hãng tàu, vận chuyển container từ Việt Nam đi cảng Gdynia, Ba Lan trong thời gian gần đây có giá cước vận chuyển vào khoảng 2.800 USD/cont 20; 4.950 USD/cont 40 (giá trước khi xung đột Trung Đông trong khoảng 1.500 USD/cont 20).

Ngoài ra, tuyến đường sắt tới Đông Âu hiện chỉ vận hành qua Belarus đang bị ảnh hưởng bởi căng thẳng chính trị giữa Tây Âu với Nga và Belarus. Do đó hiện các bên đang thúc đẩy tuyến đường sắt từ Trung Quốc qua Trung Á, Tây Á rồi vào Đông Âu để hình thành nên hành lang vận tải chiến lược nhà ga LHS mới - Trung Quốc - Nga - Ukraine - Ba Lan - Liên minh châu Âu. 

Như vậy, hàng hóa quanh khu vực châu Á sẽ được vận chuyển đến các cảng của Trung Quốc, sau đó sẽ được vận chuyển bằng đường sắt đi qua Nga, Ukraine và đến Ba Lan, để thâm nhập sâu hơn vào các nước châu Âu. 

Đặc biệt khi tuyến đường sắt Việt Nam đang vận tải hàng hóa trong các nước ASEAN quá cảnh qua Việt Nam, kết nối vào các đoàn tàu Á - Âu xuất phát tại Trùng Khánh sẽ đi tới các điểm cuối ở các thành phố châu Âu một cách thuận tiện.

Do đó đại diện Thương vụ Việt Nam tại Ba Lan cho rằng Việt Nam có khả năng phát triển thành trung tâm trung chuyển đường sắt từ các nước ASEAN, cũng như hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam đi Trùng Khánh. Từ đó tham gia vào dự án LHS để xuất khẩu hàng hóa đi Ba Lan nói riêng và châu Âu nói chung. 

Việc vận chuyển bằng đường sắt này sẽ giúp rút ngắn thời gian vận chuyển hàng hóa so với đường biển và có mức giá cước thấp hơn nhiều đường hàng không, tạo lợi thế cạnh tranh cho hàng xuất khẩu.

Tuy vậy, ông Đặng Phúc Nguyên, tổng thư ký Hiệp hội Rau quả Việt Nam, cho rằng đối với mặt hàng trái cây, việc sử dụng kênh đường sắt đang còn hạn chế do phải qua nhiều công đoạn bốc xếp, chưa có container trữ lạnh riêng nên chưa thuận tiện cho một số trái cây cần bảo quản lạnh. 

Hiện nay hàng xuất khẩu chủ yếu là bảo quản ở nhiệt độ vừa như dừa tươi, trái cây khô, hàng sấy, đồ hộp, trong khi hàng đông lạnh, hàng mát yêu cầu nhiệt độ sâu (dưới 10oC) với thanh long, xoài, sầu riêng chưa đạt yêu cầu. Vì vậy, việc xuất khẩu hàng lạnh đi bằng tàu hỏa cần phải đầu tư nhiều về khâu hạ tầng, đáp ứng yêu cầu đảm bảo hàng hóa, như các container đặc chủng để tối ưu hơn nữa kênh vận chuyển này.

Xe hàng hóa từ Trung Quốc về Việt Nam được bộ đội biên phòng hướng dẫn qua khu vực cửa khẩu Hữu Nghị, tỉnh Lạng Sơn - Ảnh: HÀ QUÂN